Тас.мн сайт Анагаах ухааны доктор, их эмч Ү.Байгалмаатай хамтран цуврал зөвлөгөө, ярилцлагуудыг хүргэж байгаа билээ. Бид энэ удаа “Эрүүл энх урт наслахын нууц”- номноос “Хүний биеийн өвөрмөц чанарын тухай” мэдээллийг хүргэж байна.
Хүний биеийн өвөрмөц чанарын тухай
Та бол хэзээ ч давтагдашгүй нэгэн ертөнц.
Яагаад гэдгийг мэдье гэвэл хүний биеийн өвөрмөц чанарын тухай мэдэх хэрэгтэй.
Хүн бүрийн бие бялдар, мах мариа, ой ухаан, биеийнхөдөлгөөн, өнгө зүс, зан ааш зэрэг нь харилцан адилгүйтус тусдаа өвөрмөц онцлогтой өөр өөр байдаг. Өөрөөрхэлбэл бие махбодын төрөлх чанарыг биеийн өвөрмөц чанар гэнэ.
Монголын тэжээхүйн ухааны онолын үүднээс энэтухай “Онолын үндэс”-т “…дусал, цус умайд оршиж, идээнхийгээд явдал мөрөөр гэм болсноос хүмүүний мөн чанар 7 зүйл болно” гэжээ. Өөрөөр хэлбэл эцэг эхийн биеийнөвөрмөц чанарын удамшил, хөврөлийн бойжилтын явцадэхийн хэрэглэсэн идээ, ундаа, амьдралын нөхцөл, дадалзаншил, орчин ахуйн нөхцөлтэй холбоотой долоонзүйлийн мөн чанар илэрдэг байна.
* Хүний бие махбодыг өвөрмөц чанараар нь:
– Хийн өвөрмөц чанартан
– Шарын өвөрмөц чанартан
– Бадганы өвөрмөц чанартан
– Хий, шар хавсарсан өвөрмөц чанартан
– Хий, бадган хавсарсан өвөрмөц чанартан
– Бадган, шар хавсарсан өвөрмөц чанартан
– Хурмалын хавсарсан өвөрмөц чанартан гэж 7 ангилдаг.
“Хөх биндэрьяа”-д “Хүний мөн чанарын 7 зүйлийг хоорондхарьцуулбаас ерөнхийдөө сүүл сүүлийнх нь сайн бөгөөдурьдах нь бүх талаараа бүрэн бус байдаг. Өөрөөр хэлбэлхавсарсан нь дангаасаа сайн, хурмал нь хавсарснаасаасайн гэвч бүгдээрээ ийм хэмээн баталж чадахгүй” гэжзаасан байдаг билээ.
Түүхэн цаг хугацааны эрхээр бид ёс заншлаасаахөндийрөн хий, шар, бадган хэмээх хэллэгээ хэрэглэхгүйудсан тул хуучин хэллэг хоцрогдсон юм хэмээн сэтгэж, эмзэглэн болгоомжлох болсон боловч ухаант өвөгдээдсийн буянаар ор тас мартагдсангүй уламжлагдсаарбайсан нь манай ард түмний дунд тархсан үг хэллэгээсүзэхэд хүний биеийн өвөрмөц махбодын тухай ихээхэнмэдлэгтэй байсан нь харагддаг.
Тухайлбал:
Эрдэм ном гэсээр эсвэл сэтгэлийн шаналгаатай их удаанявснаас турж эцсэн, хоол ундгүй явсаар нойргүй болсонцонхигор царайтай, уур уцаартай сэтгэл гутруу болсонэсвэл хэт хөөрөлхүү болж үг яриа нь олширсон, тогтворгүйгүйж харайх хэн нэгнийг “өө бүр хийрхчихэж”, “хий ньхөдөлчхөж”,” битгий хийрхээд бай” зэргээр хэлж, ярьж, эмчилж сувилж байх нь харагддаг бөгөөд ийм хүмүүстхонины махтай шөл хийж, сүүлэн тосоор тосолж бүлээншимт засал хийж чих, хамар аманд нь шар тос түрхэжөгөхөд сайхан унтаж амарч хийг нь дарж өгдөг билээ.
Харин их уур омогтой нэгнийг “Их шартай хүн”, “Шар мууршартай шарсан мах амттай” хэмээн хошигнож, архиуугаад шар нь хөөрсөн нэгийгээ “шартсан” хэмээн цагаанбудааны зутан шөл, бантан зэрэг сэрүүн зүйлийгидүүлэхийг эрхэмлэдэг байжээ.
Гэтэл их унтаж идэж, таргалсан, хөдөлгөөн багатайнэгнийг нь “бадгандаа баригдаад хөдөлж ч чадахаа байждээ сайн хөдөлгөж хөлөртөл ажил хийлгэ” гэж байжээ.
Эртний уламжлал заншлаар монголын ухаант өвөг дээдэсмаань хүүхдээ 18 нас хүрэхээр нэртэй оточ, маарамбадээр аваачин төрөлхийн махбодыг нь тодорхойлуулж өөртнь хэлж өгөн насан туршдаа мартахгүй явахыг чандланзахидаг байсан нь ихээхэн учиртай. Учир нь хэдийгээрнасны онцлог, цаг уур, зан заншил, өвчний эрхээр махбодөөрчлөгдөх боловч үндсэн төрөлх махбоддоо түшиглэнидээ ундаа явдал мөрөө тохируулахаас гадна суурьоношилгоо, эмчилгээ, урьдчилан сэргийлэх зэргийг хийдэгбилээ. Энэ тухай эртний ном сударт ихээхэн дурдсанбайдаг.
Тухайлбал: Сүнбэ хамба Ишбалжирын “Рашааны цагааншүүдэр” хэмээх бүтээлд “Хий, шар хавсарсанд шимтэйсэрүүнийг хавсруулах, бадган, шар хавсарсанд хөнгөнсэрүүнийг хавсруулах, бадган, хий хавсарсанд бүлээншимтэйг хавсруулах, хурмалд сэрүүн, шимтэй хөнгөнийгхавсруулан тус тус засах хэрэгтэй” хэмээн заасан байдаг.
Эртний Грекийн гүн ухаантан Гиппократ (МЭӨ 460-377), Римийн алдарт эмч Гален нар тухайн үед баримталжбайсан шингэний онолд тулгуурлан сэтгэл судлалынталаар илүүхэн судлаад холерик, сангвиник, флегматик, меланхолик гэж ангилдаг дөрвөн темпераментын тухайонолын суурийг тавьсан бол оросын нэрт эрдэмтэнИ.П.Павлов дээд мэдрэлийн үйл ажиллагааны талаарсудалгаа явуулж дөрвөн үндсэн хэлбэрийг тогтоосон нь ихөргөн хэрэглэгдсээр иржээ. Энэ нь холерик, сангвиник, флегматик, меланхолик зан араншин юм.
Миний ажиглалтаар эдгээр араншингийн холерик авирараншинтай хүн нь манай хий махбодын өвөрмөцчанартантай дүйх бөгөөд сангвиник авир араншинтай хүннь шарын өвөрмөц чанартантай дүйж, флегматик ньбадган махбодын өвөрмөц чанартай дүйх юм. Эдгээр нэртэрдэмтний тухайн үед тодорхойлсон зан араншингийнхэлбэрүүдийг одоо хүртэл ихэнх орнуудад ялангуяа сэтгэлсудлал талаас нь ихээхэн судлан зөвлөгөө өгөх хэмжээндхэрэглэсэн хэвээрээ байна.
Энэ нь манай тэжээхүй ухааны онолыг хүлээнзөвшөөрсөнтэй үндэс язгуур нэг боловч манай тэжээхүйухаан нь энэхүү хүн тус бүрийн өвөрмөц онцлогийг долооболгон нарийвчлан хувааснаас гадна тухайн онцлогбүхэнд тулгуурлан идээ ундаа, явдал мөр, эмчилгээ, оношилгоо, өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх ёсыг нарийнсудалж түүний арга замыг зааж өгсөн байдгаараагайхалтай агуу нь харагддаг.
Чухамхүү энэ талаарх ойлголтыг бага ч болов танинмэдүүлэхийг хүсч байгаа билээ. Та энэ бүлгээс: Таөөрийгөө ойлгосноор бусдыг хэрхэн ойлгох вэ? Чамайгдавтагдашгүй болоход юу нөлөөлөв? Яагаад би тэрүүншиг биш, ийм болчихдог байна аа? гэдгийг мэдэжчадсанаар өөрийн дотор хүнээ танин мэдэрч, өөрийнонцлог чанараа хөгжүүлж бусадтай эвлэрэн зохицожчадах юм.
Учир нь хүн бүрийн өөр өөрийн онцлог чанар, авьяас, чадвар, эрдэм мэдлэг зэрэг нь бусдаасаа онцгой байдагтул энэ давуу тал дээрээ хүний дээдэд хүрэх боломжтойбайдгийг анхаарах ёстой.
Үнэндээ хүн бүр л сайн хүн байхыг хүсдэг шүү дээ. Ийнхүүхүн бүр эцэг эхийн биеийн өвөрмөц чанарын удамшил, хөврөлийн бойжилтын явцад эхийн хэрэглэсэн идээ, ундаа, амьдралын нөхцөл, дадал заншил, орчин ахуйннөхцөлтэй холбоотой хүний бие махбодын өвөрмөц чанарнь өөр байх бөгөөд хүн бүр өөр өөр махбодтой буюу хүнбүр адилгүй байдаг ажээ.
Эх сурвалж: “Эрүүл энх уртнаслахын нууц” номоос
