Д.Мөнх-Эрдэний гэргий Баянжаргал: Надад бичих зүйл их байна гээд дээх нь бичсэн тэмдэглэлээ дуусгасан. Бичих шаардлага ч байхгүй байх гээл хаясан байсан. Өнөөдрийн энэ шүүхийн шийдвэрийг сонсоод маш их цочирдлоо.
Гэхдээ хүмүүс үнэн мөнийг мэдээсэй гэсэндээ бичиж сууна. Нөхрийгөө Хөх хотын Ерөнхий консулаар томилогдоод удаагүй байхад нь араас нь явсан. Ерөнхий консулын өрөөнд анх ороод их гайхаж байсан л даа бүүр хуучраад ноохирсон энд тэндээ бөөлжис гэмээр муухай толботой хивс дэвсцэн тавилга нтр нь бол хэцүү бүхэл бүтэн ерөнхий консулынх нь өрөө ийм ч байх гэждээ гээл бодож байлаа.
Зочид ирэхэд аяга гэж юм бараг байхгүй эрээвэр, хураавар ичмээр санагдаж байсныг нуух юун. Юун түрүүнд хадам эгчдээ Ерөнхий консулын өрөөнд дэвсэх нилээн том эрдэнэтийн хивс захилаа, эгч маань ч оффисын өрөөнд энэ их гоё зохино гээл гялс хивс явуулсан, тэгээд тэндээс зочид төлөөлөгчид ирэхэд нь цай, кофений аяганы 3 ком чихэр, амттаны таваг, цай кофе чихэр гээл авч тавьлаа. Монголоос хивс ирээд хивсээ дэвссэн чинь өнөөх өрөө нь гэгээ ороол ирсэн.
Намайг очиход тэнд ажилладаг Консул эмэгтэй Ерөнхий консулын эхнэр нь кассын нярав хийдийн шүү ер нь үе үеийн ерөнхий консулуудын гэр бүлийн хүн энэ ажлыг хийдэг уламжлалтай гээд тэр ажлыг нь хийхээр болсон.
Ер нь бол визийн орлогоо бэлнээр авдаг болохоор тэр мөнгөний аюулгүй байдал Ерөнхий консултай шууд утгаараа холбоотой л юм билээлдээ. Итгэлцэл гэхүүдээ. Тэр ажлыг нь би хийж эхэлсэн гэхдээ нөхөртөө эндэхийн банктай хамтарч ажиллая визийн орлогыг дансаар авдаг болъё хэн хэнд нь амар гэхэд их дэмжсэн. Өмнө нь банктай хамтарч ажиллаж байгаад больсон байсан юм билээ.
Шалтгааныг нь сайн мэдэхгүй байна. Нэг өглөө ажилдаа ирээд орох гэсэн үүдэнд эрэгтэй, эмэгтэй 2 хүн /China construction bank/ зогсож байсан. Та 2 ямар ажлаар явж байна вэ гэсэн чинь бид 2 банкны ажилтан байгаамаа, танай консулын газартай хамтарч ажиллъя гээд өвөрмонгол эмэгтэй нь надтай ярьж эхэлсэн. Би тэр 2г Ерөнхий консултай уулзуулахаар зөвшөөрөл авч уулзуулсан.
Ерөнхий консул нягтлан бодогчоо дуудаад тэр 4 уулзсан, нягтлан бодогчийг судлаад ир ер нь хамтарч ажиллах нь зүйтэй гэсэн шийдэлд хүрсэн. Тэгээд визний урилга нь ирсэн хүмүүс визээ авахдаа банкинд мөнгөө тушаагаад баримтаа авчирч ирээд визээ авдаг болсон. Энэ нь хэн хэндээ амар болсон. Нягтлан бодогч хятадын банкнаас Монгол банкны ГХЯам дахь дансруу шилжүүлэг хийдэг болсон.
Визний хураамж нь баримттайгаа, монголруу шилжүүлж байгаа нь найдвартай хардах сэрдэх зүйл байхгүй амар болсон л доо. Виз мэдүүлж байгаа, авах гэж байгаа хүмүүс бол Монгол улсад орлого оруулж байгаа шүү энэ хүмүүс үйлчилгээ авч байгаа тул төвөг чирэгдэл учруулахгүй хурдан шуурхай үйлчилж, хүндэтгэлтэй хандана шүү гэдгийг байнга хэлдэг байсан Ерөнхий консул.
Ерөнхий консулын газраас олон үйлчилгээ, туслалцаа авах гэж Монгол иргэд маань ханддаг, тэр болгонд хүрч үйлчлэхийг чухалчилдаг байсан. Өөрөө ч хүний нутагт өвдөж зовсон хүнд их тусалж ажилладаг байсан олон жишээ байгаа. Монголд наадам болж байсан санагдаж байна Хөх хотод хоригдож байгаа Монгол иргэдээ өөрийн биеэр эргэж тэдэнд 100 юань өгч, тэдэнтэй уулзаж, ярилцаж ирж байсан. Хожим нь тэнд хоригдож байсан хүмүүс их баярлаж байсан гэдгийг нь сонссон.
Тэдэнтэй уулзаж ирээд их өрөвдөж хүмүүс их гэнэн байхымаа, уулзаад гарч ирээд дотор бачимдаад их хэцүү байлаа гэж байсан. Хилийн боомт дээр очиж нүүрс зөөж амьдралаа авч явдаг жолооч нартай уулзаж тэдний санаа бодлыг дээш нь их уламжилдаг байсан. Монголын талын боомтыг сайхан болгочих юмсан, олон хоног жолоо барьж ядарсан жолооч нарт тав тухтай байрлах байр, усанд орох газар барьж байгуулах юмсан гэж их ярьдаг.
Боомт дээр байж байгаад гадаад пасспортоо хаясан жолооч нарт хурдан бичиг баримтыг нь гаргаж өгч байгаарай гэж их захина. Нэг удаа ч биш нилээн хэдэн удаа манай консулын газар Хөх хотод сурах гэж ирээд архинд нилээн орсон эмэгтэйг хятадын цагдаа нар авчирч ирдэг болсон. Тэгээд хятдын цагдаа нар энэ хүнээ та нар өөрсдөө авч зохицуул гээд машинаасаа буулгана тэгэхэд консул эмэгтэй та нар өөрийнхөө газар хонуулаад эрүүлжүүлээд аваад ир гэж хэлнэ😱 тэгэхээр хятад цагдаа нар энэ хүн ямар нэг гэмт хэрэг хийгээгүй хулгай дээрэм хийгээгүй виз хэтрүүлээгүй болохоор бид энэ хүнийг хорих эрх байхгүй та нар өөрсдөө ав гээд буулгачаад явчина, өнөө эмэгтэй ч бас согтуу хүн сохор ухаантай гэгчээр би хэрэг хийгээгүй шүү хөөе яахаараа би эд нартай явах ёстой юм гээл орилоно, тэгээд л дуртай дургүй нэг хямд буудалд хонуулаад эрээн рүү явуулж хил гаргана.
Энэ байдал өвөл Ерөнхий консулыг байх үед давтагдсан. Өнөөх эмэгтэй маань бүр 2 настай хүүгээ дагуулж архи ууж өөрийн мэдэлгүй болсон байхад нь хятад цагдаа нар авчирч ирсэн бас л консулын хэд уурлаж уцаарласан. Хүү нь өмдөндөө баагаад баас нь гуяндаа хөлдсөн байсныг нь харин ч жаахан эмчлээд аваад ирсэн байсан бас ээж нь гээд настай хүн цуг үглэсэн, айсан янзтай явж байсан.
Ерөнхий консул ээжийг нь тайвшруулаад тэр 3т Эрээн явах такси дуудаад ээжид нь хоол унд буудлын таксины төлбөрийг нь өгөөд хурдан явж монголруугаа гараарай тэгэхгүй бол охины чинь сарын хугацаа дууслаа шүү гээд явуулж байсан, хөөрхий настай ээж нь баярлалаа гээд нүдэндээ нулимстай явж байсан.
Консулд ажиллаж байгаа ГХЯамны ажилчид ийм юманд их хойрго ханддаг нь их ажиглагдсан. Ер нь ууртайдуу хандана шүү. Гэхдээ бүх хүмүүс тийм биш л дээ бид нартай цуг ажиллаж байсан Багахүү гээд консул байсан. Ажилдаа их чамбай монголчуудынхаа төлөө их сайн ажилладаг, ажлаа маш сайн мэддэг, Мөнх-Эрдэнэтэй олон ч ажлын ард амжилттай гарч байсан даа, жолооч Ганболд ах бас их тусч, ажлаа сайн гүйцэтгэдэг та нартаа баярлаж явдаг шүү.
Урилга нь ирээд визээ авах гэж байгаа хүмүүст ууртай ширүүн хандана, намайг хүртэл наад нэг юмаа загнаач гэж л байсан. Би надад гэм хийгээгүй хүнийг яагаад загнана гэж гээд хариулж л байлаа. Нэг өдөр дүү маань танай консулын гадаа найз маань визээ авах гэсэн айгаад орж чадахгүй бна гэнээ гэж залгав яагаад айгаад гэж бичиг баримтаа шалгуулаад орж ирээд анкетаа бөглө гээ гэхэд нэг залуу орж ирээд эхлээд урилгаа шалгуулсан чинь урилга нь ирсэн байсан тэгээд анкетаа бөглөөд мөнгөө тушааж ирээд визээ аваад их баярлалаа гээд явж байсан, сүүлд дүүд маань виз авахад их хэцүү урдаас загнана хашгачина би тэгээд айгаад орж чадахгүй байсын харин шинэ ерөнхий консул ирээд гайгүй болсон гэж дуулсан үнэн байна гэж ярьсан байсан.
Д.Мөнх-Эрдэнэ Хөх хот нүдэн дээр минь цэцэглэн хөгжиж байна, Монгол улсаас ирж байгаа хүмүүс маань хөгжил цэцэглэлтийг хараад улсдаа хэрэгжүүлээсэй гэртээ хариад хашаандаа, аймагтаа, сумандаа мод тариасай эд нараас хийж байгаа зүйлийг нь сураад мэдээд хэрэгжүүлээсэй гэж их ярьдаг байсан ирсэн хүмүүст ч гэсэн уйгагүй л хэлж ярьдаг байсан, хил орчмын аялал жуулчлалыг хөгжүүлбэл хөдөөний малчид маань яагаад нэг хонио, ямаагаа боодог хийгээд 2000 юаньтай дүйцэх үнээр борлуулж орлого олж болохгүй гэж бүгд боломжтой шүү гэж их ярьдаг байсан.
Нэг удаа надад Баянаа надад нэг санаа байнаа хоёулаа Баянхонгорынхоо сургууль цэцэрлэгт ажилладаг үйлчлэгч нарыг урья гэхэд нь дэмжиж хоёулаа Баянхонгорт байдаг дүү нарлуугаа залгаж энэ тухай хэлэхэд их уриалгаханаар хүлээж авч энэ ажлыг хэрэгжүүлэхээр болсон. Зарим хүмүүс нь Хөх хот битгий хэл Улаанбаатар хотруугаа ч цөөхөн явдаг хүмүүс ч хүртэл байсан бүгдэнд нь гадаад пасспорт авч аялал эхэлсэндээ, тэд нарыг ирэхэд нь хүлээн авч уулзаж та нар минь сайхан аялаад их зүйл үзээд танилцаад ирээрэй энэ орноос суралцах зүйл хэрэгжүүлэх зүйл маш их байгаа шүү ядаж л мод ногоог яаж тарьж ургуулж байгааг хараарай та нар очоод хашаандаа мод тарь энэ орны бүтээн байгуулалт нүдэн дээр л цэцэглэж байна гэж хэлж байсныг тодхон санаж байна.
Тэд нар маань аялж ирээд сэтгэл өндөр нутаг буцаж байсан. Өвөр монголын Алшаа хотын нэг сургуульд очоод их сэтгэл өндөр ирсэн. Яасан гэсэн чинь тэр сургуульд монголын хүүхдүүд сурдаг юм байна. Тэгээд манай орны хүүхдүүдэд эрдэм ном заахын хажуугаар тэд нарт ямар сайхан сэтгэлээр ханддаг юм бэ гэж их баярлаж ярьж байсан. Тэгээд баярласан сэтгэлээрээ тэр багш нарыг зуны амралтаар нь монголын сайхан газруудаар аялуулж нутаг буцааж байсан. Багш нар маш өндөр сэтгэгдэлтэй буцаж байсан.
Нэг хамт олонд янз бүрийн л хүмүүс байдаг Ерөнхий консул аль болох бүгдтэй нь л энгийн харьцаж ажил үүргийн хувиар янз бүрийн доголдол байвал шууд л хэлчдэг тийм л хүн. Зарим нэг хүн дотроо уурлаад л бид 2г ажиллаж байхад Улаанбаатарт сайтаар худал мэдээ цацуулж л байсан, энэ бүгдийг мэдээд мэдээгүй юм шиг л хэвийн л ажиллаж байсан, ажилчдынхаа зовлон жаргалыг сонсож хамт үүрэлцээл ажилладаг л байсан, ГХЯамны Анхбаяр даргатай ажил үүргийн хувьд хэвийн харилцаатай ажиллаж, өгсөн үүрэг даалгаварыг нь хамт олонтойгоо биелүүлээл тайлан тооцоогоо цаг бүрт нь өгөөл явж байсныг сайн санаж байна.
Монгол очоод ирэхээрээ ГХЯам орсон Анхбаяр дарга, тэр энэ хүмүүстэй уулзаад ажлынхаа талаар ярьлаа боомтод үүсээд байгаа нөхцөл байдал гээл надад ярьдаг л байсан. Яагаад энэ хүнтэй муудаж бүр ийм байдалдаа хүрвээ гээл янз бүрийн л юм бодогдохын.
ГХЯамнаас томилогдсон Консул эмэгтэй хугацаа дуусаад буцсан бид хоёр тэдэнд сайн сайхныг хүсээд л гаргаж өгч, нүүж суухад нь хүртэл туслаал явуулж байсан яг тэр үед Хөх хотын консул дээр шалгалтаар ирсэн гээд ГХЯамны нэг дарга ирсэн /нэрийг нь санадаггүйэ/ байж таараад консулын газрыг шалгаад Эрээний консулруу явлаа гээд явж байсан.
Тэгсэн Хөх хотоос нүүсэн консул эгч маань Эрээнд очоод эрээний консулынхантай нөгөө шалгалтын даргатай хоол идэж байснаа Мөнх-Эрдэнийг амандаа багтах муу үгээрээ муулж гарч тэгсэн өнөө шалгалтаар ирсэн дарга консул хүүхнийг нам загнаад хөөж гаргаж байсан гэсэн нөхрийг нь /нөхөр нь консулд нягтлан бодогч хийдэг байсан/ үлдээж байгаад нөхөрт нь сайн хэлж байсан гэсэн. Тухайн үед ажиллаж байсан Эрээний консулынхан ч сонсож байсан гэсэн.
Хүн гэж амьтан инээдтэй шүү босго даваал муулна. Бид 2 уул нь сайн сайхныг хүсээд гаргаж өгч байсымсан, дараа нь ийм юм сонсох эвгүй л юм билээ. Одоо ахиад очсон сурагтай байна лээ. Тэгээд оронд нь дэд консул гээд Батзандангийн ах Баатаржав гэдэг хүн ирсэн. Консулын оронд визэн дээр ажиллах сонирхол ихтэй тийм хүн байсан, хэхэ ёстой компютер дээр хайж хайж нэг товч дардаг тийм л хүн байсан, Ерөнхий консул та Монгол иргэдийнхээ асуудлыг хариуцаад ажиллаа, виз та шивж чадахгүйэ наад ажлыг чинь ГХЯамнаас ирсэн техник ажилтан хийдэг юмаа гэж хэлж байсан. Баатаржав гуайн эхнэр нь нягтлан бодогчоор ирж байсан.
Бид хоёрыг буцан буцтал цуг ажиллаж байсан. Бид хоёрыг нутаг буцвуу гүй юу эргээд визийн орлогоо бэлнээр авдаг болсон байсан инээдтэй шүү. Ер нь ажилчдын дунд хов ярьж маш их хор хутгаж байсныг нь сүүлд мэдсэн. Ямар ч урилгагүй 50, 60 хятдуудад виз авна гэж нэг танилаараа явуулаад техник ажилтан урилгагүй ийм хүмүүст виз олгох боломжгүй гэж явуулж байсан санагдаж байна.
ГХЯамныханы хооронд маш их худлаа ярьж хооронд нь хов хутгаж байсын билээ. Тэрхэн үед нэг хамт олон гээл инээлдэж хөхрөөл ажиллаж байснаа тод санаж байна. Төд удалгүй Мөнх-Эрдэнийн толгойг тасдаж фотошоп хийгээд таваг долоож буй зураг монголоор нэг тараасан байсан бас л Баатаржав гуай эхнэртэйгээ хэсэг найзуудтайгаа хийсэн уран бүтээл байсныг нь мэдэж авсан.
Аймар шүү.
Бид хоёрыг буцсаны дараа 800 хятад гээл бөөн юм болсон. Бас л Мөнх-Эрдэнэ тэгсэн гэнэ гээл гүтгэх гэж үзсэн хөгийн шүү. Өнөөх л Баатаржав гуай эхнэртэйгээ л хийсэн юм шиг байгаан. Хожим сонсохнээ 800 хятдын хэргийг шалгах шалгалтын комисс очих сургаар Баатаржав гуай эхнэртэйгээ гялс монголд хариад эргээд очиж байна гэж дүр эсгэхдээ машинтай Замын-Үүдийн наахна явж байгаад албаар машинаа хажуулдуулж унагаад бид хоёр аваарт орсон гээд хил гараад Хөх хотод очоод эмнэлэгт хэвтээд шалгалтынхныг явсаны дараа эмнэлэгээс хоёулаа гараад хөтлөлцөөд дуу аялаад консул дээр очсон сурагтай байсан шүү. Төгсөрцөн жүжигчингүүд шүү.
Бид 2г буцсаны дараа л Үндэсний аудит шалгалтаар ирэхэд л эхнэр Оюунгэрэл нь л төсвийн дагуу гарсан зардлуудыг л нилээн онгичиж худал дүгнэлт гаргуулж кино шийг бол сайн найруулсан юм шиг байгаан. Тухайн үед ажиллаж байсан Консулын нөхөр нягтлан бодогч хийж байсан тэр хүнээс байцаалт авсануу бас Ерөнхий консулын тайлан тооцоог шалгадаг байсан ГХЯамны нягтлангуудаа та нар нэг юм хэлээчээ бидний тайлан тооцоо албан тушаалаа хэтрүүлэн ял автлаа завшсан байсануу??? Гэхдээ та нар ганц ч үг ган хийхгүй л дээ та нар бас хоолноосоо салмааргүй байгаа, ойлгож байгаа.
Цуг ажиллаж байсан битгий хэл хамгийн дотнын хүн маань хүртэл бид хоёрын дунд хов хаяж муудалцуулж байхад шунал нь ихэдсэн хорон санаатнууд ийм юм хийх нь аргагүй шүү дээ. Шүүхээс хэд гэсэн бэ би ч зүрх түгшээд сонсож чадсангүй 82 сая гэсэнүү төлбөр төл гээд, тэнд ажиллаж байсан ажилчдын хүүхдүүдийн сургалтын төлбөр, нутаг буцсан хүмүүсийн авсан замын зардал /жич: манай гэр бүл нутаг буцахдаа энэ зардлыг аваагүй шүү/, орчуулгын 3000юань, байрны зардал гээд эргээд бид 2 төлөхөөр болчвуу за яахав шийдвэр нь гарсан бол төлөх л байхдаа!!! Хорон муу санаат хүмүүсийн увайгүй явуулгаар ял авч байгаа нь өөрөө шударга ёсонд хэр нийцэж байна вэ ингэхэд!!!
Хов живээр ажлаа явуулдаг Н.Анхбаяр дарга, Үндэсний аудитын газрын Оюунбилэг гэдэг хатагтайгаар хуурамч дүгнэлт гаргуулаад яллаж байгаа нь тэгээд шударга ёсуу??? Өнөөдөр миний хүүхдүүд уйлж байгаа ч хэзээ нэг өдөр ээлж нь ирэх вийдээ. ҮЙЛИЙН ҮР ХААЛГА АНДУУРДАГГҮЙ гэж.
Өөрийн толгой байхгүй, эрхтэн ямбатангуудын харцаар хөдөлж ажлаа явуулдаг Ганхөлөг прокурор, шүүгч Отгонцэцэг хөөрхийлөлтэй юмаа. Эцэст нь хэлэхэд миний хань хичнээн лайв хийж орилж, хашгачиж үнэнийг хэлж байсан ч цаанаа их өрөвч, цайлган хар буруу санадаггүй шүү.
Ганхөлөг прокуророо, Отгонцэцэг шүүгчээ нөхрийг минь ялласан юм чинь давая одоо алдарт нүүрсчид, ЖДҮчдээ гялс машиндчих ард түмэн чинь харж байгаа, хүлээж байгаа!!!
Ингээд дуусгая даа доорх зүйлүүд Монгол улсад минь үнэхээр хэрэгжихгүй байгааг ард түмэн харж мэдэрч байгаа шүү Эрхэм Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, МУ-ын ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ, Хууль зүйн сайд Х.Нямбаатараа!!!
